Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) ilk montaj çalışmaları 20 Kasım 1998 tarihinde başlamıştı. Temmuz 2000 tarihinden itibaren ise astronot ve kozmonotlardan oluşan mürettebatlar dönüşümlü olarak görev yapmaya başlamıştı.
Yıllardır uzayda bir laboratuvar- bilim merkezi gibi çalışmalarını sürdüren ISS Uluslararası Uzay İstasyonu’nun artık ekonomik ve teknik ömrünü tamamlamak üzere olduğu NASA tarafından açıklandı. Uluslararası Uzay İstasyonu 2022 Geçiş Planı’na (The International Space Station 2022 Transition Plan) detaylarına göre, ISS 2030 yılına kadar NASA tarafından çalıştırılmaya devam edecek fakat 2031 yılı itibariyle görev süresi tamamen bitmiş olacak.
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun (ISS) akıbeti
Peki, görev süresi bittikten sonra Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) akıbeti ne olacak? İşte bu konuda derlediğim bilgileri paylaşmak istiyorum.
Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) görev süresi son erdikten sonra neler yapılabileceği konusunda NASA çeşitli teoriler üretmiş.
Mesela, ilk fikir olarak; aynen monte edildiği gibi parça parça sökülerek dünyaya geri döndürülmesi düşünülmüş. Hatta ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun dünyaya geri getirildikten sonra bir müzede sergilenmesi gibi fikirler bile ortaya atılmış.
Fakat neredeyse bir futbol sahası büyüklüğünde olan ISS’e ait bileşenlerin uzayda sökülerek dünyaya geri getirilmesi, hem lojistik açıdan bunun mümkün olmaması (bu büyüklükte parçaları taşıyabilecek kargo kapasitesine sahip bir uzay aracı bulunmaması) hem de ortaya çıkacak yüksek maliyetler sebebiyle mümkün görülmemiş.
İkinci fikir ise ISS Uluslararası Uzay İstasyonu’nun daha yüksek bir yörüngeye çıkartılması şeklinde ortaya atılmış. Bu fikrin temelindeki unsur ise teknik ömrünü tamamlamış bazı uyduların dünya çevresinde daha yüksek bir yörüngeye çıkartılarak (yörüngesel bir “mezarlık” gibi ifade ediliyor – yaklaşık 36.000 km yükseklikte) terk edilmesi işlemi yer alıyor. Fakat ISS halen yerden 400 km yükseklikte çalışmakta ve ağırlığının da 440 tondan fazla olduğu biliniyor. Bu konum ve ağırlıktaki ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun, mevcut olan itki sistemi ile bahsedilen yükseklikteki bir yörüngeye çıkarılması mümkün görülmediği için bu fikir de uygulanabilir bulunmamış.
Bu konudaki son fikir ise ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun kontrollü olarak yörüngesinden çıkartılarak dünyaya (okyanusa) düşürülmesi olarak belirlenmiş. Bu fikre göre ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun, Dünya’daki tüm yerleşim yerlerinden çok uzak ve ıssız bir okyanus bölgesine planlı olarak düşürülmesi öngörülüyor. Mevcut koşullarda ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun akıbeti için geçerli olan plan da bu.
ISS Uluslararası Uzay İstasyonu nasıl ve nereye düşecek?
NASA’nın açıklamalarına göre uzay istasyonu, Pasifik okyanusunda yer alan dünyanın en ıssız bölgesine güvenli bir şekilde “düşürülecek”. Bu işlemin tarihi için 2031 yılı öngörülüyor.
ISS Uluslararası Uzay İstasyonundaki tüm mürettebat ve gerekli görülen araç ve gereçler öncelikle dünyaya geri getirilecek. Bundan sonraki süreçte uzay istasyonuna son bir manevra yaptırılarak mevcut yörüngesini terk etmesi ve atmosferin içine sürüklenmesi sağlanacak.
Atmosfere girdikten sonra maruz kalacağı yoğun ısı sebebiyle uzay istasyonunun bazı bölümlerinin tamamen yanacağı öngörülüyor. Atmosferde irtifa kaybetmeye devam ettiği süreçte istasyonun modüllerinin dış kaplamaları ve çeşitli iç donanımının da hızla ısınarak eriyeceği düşünülüyor. Bazı yoğun metalik ve ısıya dayanıklı bileşenlerinin ise nihai okyanusa düşmesi bekleniyor.
ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun nihai olarak düşeceği bölge ise Pasifik’i Okyanusu’nun güney bölgesinde yer alıyor. Bu alan kısaca SPOUA (South Pacific Oceanic Uninhabited Area) olarak adlandırılıyor.
(Kaynak:Wikimedia Commons)
Bu bölge ise esasen “Point Nemo” olarak adlandırılan bir konumda yer alıyor. “Point Nemo” okyanusta yer alan ve herhangi bir karadan en uzak olan yer olarak tanımlanıyor. Bu bölgenin koordinatları 48°52.6′S 123°23.6′W olarak belirtiliyor ve en yakın karadan yaklaşık 2688 kilometre uzaklıkta Pasifik okyanusunun içinde yer alıyor. Bölgede herhangi bir kara olmadığı gibi, herhangi bir geçici-kalıcı yerleşim yeri, araştırma istasyonu vb. de yer almıyor.
“Point Nemo” dünyanın en ıssız bölgesi olması sebebiyle genel olarak ömrünü tamamlamış uzay araçlarının kontrolü olarak düşürülmesi (imhası) için kullanılan bir alan. Yani ISS Uluslararası Uzay İstasyonunun son ikametgâhı da “Point Nemo” bölgesindeki okyanusun derinlikleri olacak gibi görünüyor.
NASA’nın ISS Uluslararası Uzay İstasyonu’na ilişkin 2030 yılı ve sonrası hedefleri konusunda genel bilgiler verdiği bir videoyu aşağıda bulabilirsiniz.
Yeni hedefler
NASA’nın açıklamalarına göre, artık alçak Dünya yörüngesindeki tüm işlemlerin SpaceX gibi özel firmaların operasyonuna bırakılması düşünülüyor.
NASA’nın yeni hedefleri ise Ay ve Mars görevleri olacak. Yani önümüzdeki yıllarda NASA’nın, esasen Mars’a insanların ayak basması ve keşfinin hazırlıklar ile 50 yıldan uzun bir süre sonrasında tekrar insanlı Ay görevlerinin gerçekleştirilmesi (Artemis projesi) gibi konulara odaklanacağı belirtiliyor.
Bunları da okumak isteyebilirsiniz:
Referanslar – Kaynakça:
- FAQ: The International Space Station 2022 Transition Plan | NASA
- Where Do Old Satellites Go When They Die? | NASA Space Place – NASA Science for Kids
- Where is Point Nemo? (noaa.gov)
- International Space Station will plummet to a watery grave in 2031 | International Space Station | The Guardian
- Assembly of the International Space Station – Wikipedia