Anasayfa » Yazılarım » Marka Konuları »
WIPO tarafından bir süre önce yayınlanan “Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri 2021” (kısaca WIPI olarak anılmaktadır) isimli rapora göre, geçen yıldan beri dünya çapında etkili olan COVID-19 salgınının sebep olduğu tüm sıkıntılara rağmen; marka, patent ve endüstriyel tasarım gibi temel sınai mülkiyet işlemlerinin başvuru sayılarının 2020 yılı içinde dünya genelinde artış gösterdiği anlaşılıyor.
WIPI raporuna göre; 2019 yılı verileri ile karşılaştırıldığında, 2020 yılında dünya çapındaki marka başvuru işlemleri %13,7; patent başvuru işlemleri %1,6 ve endüstriyel tasarım başvuru işlemleri ise %2 oranında artmış durumda.
Söz konusu raporun 150 ulusal ve bölgesel otoriteden derlenen verilere göre hazırlandığı WIPO tarafından belirtiliyor.
Raporda en dikkat çekici bulgu, 3 temel sınai mülkiyet türündeki başvuru adetleri konusunda Çin’in lider ülke durumunda olmasıdır: 2020 yılında dünyadaki toplam marka başvurularının %54,3’ü, patent başvurularının %45’i ve endüstriyel tasarım başvurularının %55,5’inin Çin’de gerçekleştiği görülüyor.
(Kaynak : WIPO - World Intellectual Property Indicators 2021)
Çin’in 2020 yılı sınai mülkiyet işlemlerinde lider ülke haline gelmesindeki en önemli payın, ülke içinde yerleşikler-vatandaşları tarafından gerçekleştirilen yüksek adetteki yurtiçi başvurular sayesinde olduğunu da belirtmek isterim.
(Kaynak : WIPO - World Intellectual Property Indicators 2021)
Rapordaki verileri sınai mülkiyetin temel 3 türüne göre biraz daha detaylı olarak aşağıda incelemeye çalıştım.
Markalar
En başta da belirttiğim üzere, dünya çapında marka başvuruları (sınıf sayısına göre) 2020 yılında %13,7 oranında artarak yaklaşık 17,2 milyon adete ulaştığı görülüyor. Çin, 2020 yılında yaklaşık 9,35 milyon adet marka başvurusu ile lider durumda. 2019 yılına göre de %19,3’lük bir artış kaydetmiş durumda.
İkinci sırada ise yaklaşık 870 bin adet marka başvuru işlemi ile Amerika Birleşik Devletleri’ni görmekteyiz. İran 541.750 adet marka başvuru işlemi ile %19,1’lik bir artış kaydederek 3. Sırada yer alırken, bunu Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) 438.511 adet ve %7,6’lık bir artış ile takip etmekte.
(Kaynak : WIPO Statistics Database, November 2021)
Türkiye'nin marka başvuruları konusundaki durumuna bakarsak...
Dünya çapında toplam marka başvuru adeti (sınıf sayısına göre) genel sıralamada Türkiye 2020 yılında 10’uncu sırada yer alıyor. 2019 yılına göre marka başvuru sayılarında Türkiye’de +%28,8’lik bir artış bulunduğu belirtiliyor. Bu markaların büyük çoğunluğunun ise yurtiçi yerleşiklerin marka başvurularından oluştuğu gözlemleniyor. Rapora göre, diğer birçok orta gelir düzeyi ülke gibi, Türkiye’deki marka başvurularının %10’undan daha azının yurtdışı menşeili olduğu da belirtiliyor. Madrid sistemi üzerinden Türkiye’den yapılan uluslararası marka başvurularının da %-5,9 oranında gerilediği görülüyor.
Rapordaki diğer ilginç bilgiler olarak; mesela, Almanya menşeili marka başvurularının, diğer ülkelere göre Türkiye’de çok daha fazla sayıda olması ve Türkiye’de genel olarak başvurularda en fazla tercih edilen sınıfların “iş ve ofis hizmetleri” ile ilgili hizmet sınıfları olduğu şeklinde tespit edilmiş.
(Kaynak: WIPO - World Intellectual Property Indicators 2021)
Peki, “sınıf sayısı” nedir?
Bu noktada “sınıf sayısı” kavramından da bahsetmek istiyorum. Başta da belirttiğim üzere, WIPI raporundaki marka başvuru verileri, dünya genelindeki her marka başvurusundaki sınıf sayısı baz alınarak hesaplanıyor.
İlk olarak 2004 yılında WIPO tarafından kullanılmaya başlanan ve dünya genelindeki marka istatistiklerini uyumlu hale getirmek amaçlı olan bir sistemdir.
Bunun ardındaki temel gerekçe ise marka başvurularının farklı mal veya hizmet sınıflarını içermesidir. Dünya genelinde birçok ülkenin resmi marka kurumu, başvurulardaki mal ve hizmetlerin uluslararası sınıflandırmasını sağlayan “Nice Sınıflandırma” sistemini kullanmaktadır. Bu sistemde tüm mal ve hizmetler 45 sınıf altında toplanmıştır.
Fakat bazı ülkeler marka başvurularını yalnızca tek sınıflı olarak kabul eder (single-class). Yani bu tarz ülkelerde markalar her sınıf için ayrı bir başvuru olarak dosyalanır. Çoğu ülke ise tek marka başvurusunda birden çok sınıfın bulunmasını sağlayan çok sınıflı dosyalamayı kabul etmektedir (multi-class). İşte ülkelerin sistemleri arasındaki bu uygulama farklılıklarından dolayı, markaların istatistiki verilerinin derlenmesini ve karşılaştırmasını kolaylaştırmak için her ülkedeki marka başvurularının sınıf sayıları WIPO tarafından istatistik hesaplamalarda kullanılmaktadır.
Patentler
2020 yılında dünya genelinde %1,6 oranında gerçekleşen patent başvuru sayısı artışının büyük kısmının yaklaşık 1,5 milyon patent başvurusu alan Çin sayesinde gerçekleştiği görülüyor. Bu başvuruların çoğunluğu Çin’de yerleşikler tarafından gerçekleştirilen yurtiçi dosyalamalar.
Patent başvurularında 2. Sırada Japonya’nın, 3. Sırada ise ABD’nin yer aldığını görüyoruz. Genele bakıldığında ise patent başvuru sayılarında ilk 20’de yer alan ülkeler içinden sadece 7 tane ülkenin 2020 yılında patent başvurusu artışı yaşadığı görülüyor.
(Kaynak : WIPO Statistics Database, November 2021)
Türkiye'nin patent başvuruları konusundaki durumuna bakarsak...
Ülkemizin 2020 yılında dünya çapında toplam patent başvurusu sıralamasında 23. Sırada olduğu görülüyor. Türkiye’de patent başvurularının %18,5 oranında yurtdışı menşeili olduğu belirtiliyor. TÜRKPATENT’in 2020 yılında patent başvurularında +%22,1’lik artış kaydettiği de belirtiliyor.
(Kaynak: WIPO - World Intellectual Property Indicators 2021)
Endüstriyel Tasarımlar
Çin, 2020 yılı itibariyle endüstriyel tasarım başvuruları (tasarım sayısına göre) konusunda da lider durumda. 2020 yılında dünya çapında dosyalanan 1,4 milyon endüstriyel tasarımın 770362 adeti Çin’de gerçekleşmiş durumda.
Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) 113.196 adet, Güney Kore 70.821 adet ve ABD de 50.743 adet başvuru ile sıralamayı takip ediyor.
(Kaynak : WIPO Statistics Database, November 2021)
Türkiye'nin endüstriyel tasarım başvuruları konusundaki durumuna bakarsak...
Rapora göre Türkiye’de 2020 yılında 47653 adet tasarım başvurusu gerçekleşmiş durumda ve Türkiye dünya genelinde endüstriyel tasarım başvurularında 6. Sırada yer alıyor. Çin, Tayland ve Türkiye gibi ülkelerde özellikle yerleşikler tarafından yapılan yurtiçi tasarım dosyaları daha fazla durumda.
(Kaynak: WIPO - World Intellectual Property Indicators 2021)
Sonuç olarak...
Dünya çapında ekonomik ve sosyal anlamda tüm yaşantımızı etkilemekte olan COVID-19 salgınına rağmen, 2020 yılında dünya genelinde temel sınai mülkiyet türlerindeki başvuru sayılarının arttığını gözlemliyoruz. Bu artışın temel sebebi olarak, özellikle ülkelerdeki yurtiçi dosyalamaların, yani ülkelerdeki yerleşiklerin-vatandaşların yaptığı dosyalamalardaki artış sayesinde gerçekleştiğini de belirtebiliriz.
Referans kaynakları:
- WIPO World Intellectual Property Indicators 2021 report
- WIPO IP Facts and Figures
- WIPO Report Shows Economic Resilience During Pandemic, Buoyed by Massive Numbers of Chinese Patent, Trademark Filings (ipwatchdog.com)
- Kapak fotoğrafı: WIPO – World Intellectual Property Indicators Report 2021